Ngày xưa, có một cô bé người Nanai [1] tên là Aioga. Cô bé rất xinh. Mọi người đều yêu cô. Thậm chí có người nói rằng không một làng nào trong vùng có người xinh hơn cô cả. Aioga kiêu hãnh [2] lắm. Cô tự ngắm mình, lúc thì trong chậu đồng đánh bóng, lúc thì trên dòng nước trong, càng ngắm càng tự thấy hài lòng.
Aioga lười hết sức, lúc nào cũng chỉ tự ngắm nghía. Một hôm mẹ cô bảo:
– Aioga, con đi xách nước đi!
Cô gái đáp:
– Con ngã xuống nước mất!
Mẹ bảo:
– Con bám vào bụi cây ấy!
Aioga đáp:
– Cây bật gốc thì chết!
– Thì con phải bám vào bụi chắc ấy chứ!
– Tay con xước hết ra mất!
Mẹ cô lại bảo:
– Con đeo bao tay vào.
– Bao tay cũng đứt hết – Aioga đáp. Rồi cô lại lấy chậu đồng ra soi xem mình đẹp đến như thế nào.
– Con lấy kim khâu bao tay lại!
– Kim gãy mất!
– Lấy cái kim to ấy – Bố cô nói.
– Kim ấy sẽ làm thủng tay con!
– Lấy cái đê [3] da cứng mà đeo!
Vừa lúc ấy, một cô bé hàng xóm bảo mẹ Aioga:
– Để cháu đi lấy nước cho bác nhé!
Cô ra đi và xách nước về. Bà mẹ nhào bột, làm bánh, nướng bánh. Aioga nhìn những chiếc bánh, kêu lên:
– Mẹ cho con một cái!
– Bánh nóng cầm bỏng tay – Mẹ cô trả lời.
– Thì con đeo bao tay – Aioga nói.
– Bao tay ướt rồi.
– Con sẽ đem phơi.
– Phơi, nó sẽ cứng.
– Con sẽ bóp cho nó mềm.
– Thế thì đau tay – Mẹ cô đáp – Việc gì con phải làm việc cho phí hoài nhan sắc. Tốt hơn hết là để mẹ đem bánh cho cô bé lúc nãy không tiếc sức mình xách nước giúp mẹ.
Bà mẹ lấy bánh đem cho cô bé hàng xóm. Aioga giận lắm. Cô bỏ nhà ra sông soi bóng mình dưới nước. Cô bé hàng xóm thì ngồi ăn bánh. Aioga nhìn cô bé. Cổ Aioga dướn lên đâm ra dài ngoẵng. Cô bé bảo Aioga:
– Bạn lấy bánh này mà ăn!
Aioga càng tức. Cô xì lên một tiếng, rồi vung hay tay lên. Những ngón tay xoạc ra, toàn thân cô trắng toát vì giận. Cô vùng vẫy mãi đến nỗi hai tay biến thành đôi cánh.
– Ta không cần gì cả.a..a…!
Rồi không đứng vững trên bờ nữa, Aioga ngã nhào xuống nước và biến thành con thiên nga. Thiên Nga vừa bơi vừa kêu:
– Ái chà, ta đẹp làm sao! Ôi, đẹp nhất là ta.a..a…
Nó cứ bơi, bơi mãi cho đến lúc quên hẳn không nói được tiếng Nanai nữa.
Duy chỉ có tân mình là nó không quên, và hễ gặp ai nó cũng kêu lên để người ta biết xưa kia nó là cô gái đẹp:
– A.i..o…ga…, A.i..o…ga…! [4]
Chú giải
[1] Nanai: một dân tộc thiểu số ở miền bắc nước Nga.
[2] Kiêu hãnh: lên mặt hơn người.
[3] Cái đê: loại bao ngón tay bằng kim loại hay bằng da, dùng để đẩy kim khi may vá.
[4] Aioga: Tiếng Nanai mô phỏng tiếng kêu của con Thiên Nga (Ngỗng Trời).
