Bác nông dân nọ lấy phải bà vợ không được tinh khôn như người thường, ai nói gì cũng tin, đến nỗi người ta lừa cho mà không biết. Bác buồn phiền lắm, than thở:
– Chẳng hay trên đời có người nào ngốc hơn vợ tôi không?
Bà vợ tuy bực mình nhưng cũng nhận thấy mình sai, đành nói liều:
– Thiếu gì, vẫn có người ngốc hơn tôi đấy!
Người chồng chỉ biết thở dài. Một hôm, bác có việc lên tỉnh, khi ra đi dặn vợ:
– Tôi lên tỉnh, ba ngày nữa mới về. Tôi đã nói với người lái bò [1] đến, ông ta mua cả ba con bò nhà ta đấy! Bò nhà ta gầy quá, chăn cỏ mãi cũng không béo cho. Ông ta có trả rẻ một chút, bà cũng bán đi, kẻo không qua khỏi ngày đông tháng giá này đâu. Nhưng bà phải thật cẩn thận, đếm cho đủ tiền. Mấy ông lái bò thì nhiều mánh khóe lắm!
Bà vợ đáp:
– Ông cứ đi đi thôi. Tôi sẽ đòi mỗi con hai trăm đồng, thiếu một xu với tôi cũng không được. Còn tiền thì ai chả phải đếm, đợi ông dặn nữa hay sao?
Người chồng nghe vợ nói thì thấy vợ mình cũng chẳng đến nỗi nào. Ngốc là ngốc cái gì cơ, chứ tiền bạc thì bà ta chẳng ngốc đâu.
Và bác yên trí ra đi.
Hôm sau, người lái bò đến. Người vợ ngốc nghếch nhất định đòi mỗi con đúng hai trăm, ba con vị chi [2] sáu trăm, kém một xu cũng không bán. Người lái bò không nhiều lời, nói sáu trăm thì xin trả đủ cả sáu trăm, không bớt đồng nào. Hắn xem bò xong rồi lùa bò ra khỏi chuồng. Bà kia ngăn lại, nói:
– Hẵng khoan. Đưa tiền ra đây tôi đếm đã. Trả đủ thì mới được dắt bò.
Hắn đáp:
– Được thôi.
Rồi lấy tiền ra trả. Bà kia đếm đi đếm lại chỉ có hai trăm đồng, liền nói:
– Không được, không đủ tiền thì lùa bò vào chuồng lại cho tôi. Tôi đã nói rồi, thiếu một xu cũng không bán.
Người lái bò thong thả nói:
– Thì tôi có bớt của nhà bà đồng nào đâu. Tôi mang đi có bấy nhiêu, như vậy còn thiếu bao nhiêu nữa nhỉ?
– Sáu trăm mà ở đây có hai trăm, còn thiếu bốn trăm nữa.
Người lái bò bàn:
– Thôi thì như thế này nhé! Tôi để hai trăm này lại, xem như tiền đặt cọc. Bây giờ tôi dắt hai con về, gửi bà một con. Ngày mai tôi đưa tiền đến trả đủ rồi sẽ dắt về.
Người vợ ngốc nghếch tính một hồi rồi bằng lòng. Người lái bò dắt hai con đi. Nhưng ngày mai không thấy hắn trở lại nữa. Hắn ở đâu, người xứ nào, chẳng ai biết.
Bác nông dân về nhà, hỏi bò đã bán chưa. Người vợ kể rõ ràng mọi việc:
– Bò ở nhà, tôi bán rồi. Mỗi con hai trăm, ba con sáu trăm không thiếu một đồng xu. Anh ta đưa hai trăm, tôi đếm đi đếm lại còn thiếu bốn trăm. Anh ta dắt hai con bò về, để lại một con và hai trăm đặt cọc. Tính lại thì đủ số tiền rồi. Ông nghe ra chưa?
– Trời ơi! Bà mà tin miệng gã lái bò à? Chết tôi rồi. Như vậy là hai con bò kia bán cho gã có hai trăm thôi. Bà thấy không? Chết, chết! Mắc bợm rồi! Thật không ai ngốc hơn bà!
Người vợ tính đi tính lại, thấy mình hớ, nhưng vẫn nói liều:
– Thiếu gì, vẫn có người ngốc hơn tôi đấy!
Hôm ấy người chồng tức tối bỏ nhà đi, định bụng chỉ khi nào gặp được người ngốc hơn vợ mình mới trở về, còn không thì đi thẳng. Bác cú theo đường cái mà đi. Đi một chặng, bác ngồi xuống một hòn đá bên đường nghỉ chân, thì có một người đàn bà đi qua hỏi sao bác ngồi đấy và trông có vẻ buồn rầu như thế kia. Bác trả lời:
– Ở trên thiên đường xuống đây.
Tưởng là nói cho vui, ai ngờ người đàn bà kêu lên:
– Bác ở trên thiên đường xuống thật ư? Vậy có gặp nhà tôi trên ấy không? Nhà tôi ấy mà, mất năm ngoái. Nhà tôi chăn cừu.
Biết người này cũng ngốc như vợ mình, bác nói luôn:
– Có, có gặp. Tội nghiệp! Tôi thấy anh ta mặc rách rưới lắm. Hỏi thì nói, đàn cừu cứ lạc vào bụi rậm, phải chui vào bắt, mắc vào gai góc đến nối thế.
Người đàn bà khóc thảm thiết hỏi bác có cách nào gửi tiền lên cho chồng sắm sửa quần áo lành lặn hơn không. Nhà vừa bán lúa được một món tiền. Bác nông dân nghĩ bụng đây là dịp để mình lấy lại số tiền thua thiệt vì vợ mình mắc bợm gã lái bò, liền nói:
– Chị có gửi tiền lên cho anh ấy may áo thì đưa tôi, tôi sẽ chở kleen thiên đường đây.
Chị kia tất tả chạy về nhà, lấy tiền đưa cho bác thật, đúng năm trăm, lại còn cảm ơn rối rít. Bác cầm tiền bỏ vào túi, lẩm bẩm:
– Vợ mình chưa hẳn đã ngốc nhất đâu! Quả là không thiếu người ngốc hơn. Ai nói thế nào cũng tin được!
Một lát, lại thấy có một chàng trai cưỡi ngựa đuổi theo, vừa tới nơi, xuống ngựa hỏi ngay:
– Bác làm ơn cho biết có phải bác sẽ lên thiên đường không đấy?
Bác đoán chàng trai này chắc là con người đàn bà nọ biết mình bị kẻ bợm lừa, nên đuổi theo đòi tiền lại, bèn nói:
– Không phải tôi. Người lên thiên đường đi qua đây từ lúc nãy, bây giờ chắc đã tới núi đằng kia rồi!
– Chắc bác nhận ra ông ta. Nhờ bác làm ơn giúp chúng tôi. Mẹ tôi bảo tôi đưa con ngựa này lên cho bố tôi ở trên ấy để có ngựa mà đi tìm cừu khi cừu lạc!
Bác nghĩ bụng, lại một anh chàng ngốc nữa và nói:
– Để tôi giúp cậu.
Rồi bác nhảy lên ngựa, phi nước đại trở về nhà, nói với người vợ ngốc nghếch:
– Nhà nói không sai. Quả thật trên đời không thiếu người ngốc. Người này ngốc, có người kia lại ngốc hơn. Nhà chưa phải là người ngốc nhất! Có như thế, những kẻ bịp bợm [3] mới có đất để sống.
Đêm nằm nghĩ lại, bác nhận thấy thì ra mình cũng là một kẻ bịp bợp, đã lợi dụng lòng tin của người khác. Thế rồi hôm sau, bác cưỡi ngựa, mang tiền đi tìm người đàn bà kia trả lại.
Chú giải
[1] Lái bò: người buôn bò. (Lái: tức là buôn, chỉ người làm nghề buôn bán ngược xuôi).
[2] Vị chi: tức là.
[3] Bịp bợm: lừa đảo.
